TAKOCHITALIS IPAN XOLAL / UN SUEÑO EN LA SIERRA — ojarasca Ojarasca
Usted está aquí: Inicio / Escritura / TAKOCHITALIS IPAN XOLAL / UN SUEÑO EN LA SIERRA

TAKOCHITALIS IPAN XOLAL / UN SUEÑO EN LA SIERRA

MARIANA RODRÍGUEZ RODRÍGUEZ, SOL TONALTSINTLI (NÁHUATL)

Ipan xolalmej tein kuetaxkuapan Puebla seki tonalmej semi taxiujtata uan tekui kochis, se kineki se kaltarro noso kaluapal maj kualtsin tepipitsa in ejekat, maj nechiixajxakualo noso majnechtsonojolini.

Nikamayoksiya uan niixkuamitoniaya, nochi nonakayo totonkakiya kemej se taxkal tein kisa itech in komal, noixpiluan kemej imetsuan se askatsin amo nechixtololopikiaj uan niixachochokaya.

Ninenemia itech se ueyi kali niktemouaya at niknekia nimoamikseuis. In taxiujtatalis nechtoskauatsaya uan nechtenuatsaya. Niktemojtoya kanikauin nimotalis uan nikchiuas notekiuj itech noteposkakuj kakistikej seki tanauatilmej.

Amo aken nikixmatia ijkuak nipanouaya itech in ueyi kali, nimanpa teinsa ichatakapanok… Noixteskat tein nikuikaya kopinik, nikakik ijkuak motejteui itech in tal, nitolo uan ijkon kemej nimoajakuik ika noteposteskat, nikmachili ompa yetoya, nimoixkuepak uan momapajpatauak ika uetskis nechkauak maj niknaua uan nikichtakanojnotsak, nimanpa nikmachilij sejsekuilis. Timoiitaya uan teinsa tikmachilijtoya, amo nikmatia keyej semi nimoyoluelitaya, tamantik, amo nikmatia toni panotoya itech nejon tonal. Amo tikmatiaj toni panotoya, amo nikmatia kox sayoj toyolo monenektoya, noso tikuatapolojtoya ika tein tikmachilijtoyaj.

Tiotaktoya, in tonaltsin uan nochi notekiuj nechsiujtijkaj ijkuak nechnauaj niyolkuik, semi nechyolmajxitij. Panokej tonalmej amo timoitakej ijkuak panok nochi in taman tachiualis, niknemiliaya keyej ika tepitsin nikuatapolojtoya niknemiliaya ne akoni aken kemansa yetoya uan kemansa amo.

Ijkuak nechnauaj peuak nikmachiliaya keniuj noyolo momajxitiaya ika iyolo. Inetasojtalis uan itajtol nechichtaka tapololtiayaj.

Miakpa niknemiliaya nikmakitskis uan niknauas, maj tiksenitanij in sitalimej uan in sitalkuitapilmej tein moitaj itech in metsti septiembre, maj nikochini itech iajkoluan noso maj nechnejmachpiani ika inaualis, se kuali naualis kemej tein nechtayokolijka. Nikitak oksepa uan itachalis nechyolkekeloj, timomakitskijkej. Totachalis mochikopanoltiayaj uan ijkuak timomanauatijkej amo ika timoyolmajxitiayaj, oksepa timonauajkej uan noyolo monechikoj iuan iyolo. Nimotokotso iajkolko uan nikmachiliaya keniuj yolajkotsikuinia.

Yetoya uan amo yetoya itech notalnamikilis, amo nikmati toni panouaya, itech se tajkuilol nechilui oksepa kinekia nechitas, nikmatajtani keyej, uan sayoj nechnankili amo kimatia toni panouaya… Sayoj yej niknemiliaya, niyoltajmatia, amo nikmatia toni nikchiuas, sayoj nikichtakataliaya notanemilil, niknemiliaya acha sayoj nejua nikmachiliaya uan amo melau tey panouaya.

Ijkon in tonalmeyotl nechixtololopojpolo uan niijsak, nochi tein nikitstoya popotokak kemej se tekuanxochitl, nejon takat nechnejmachpiak. Nikmachili sejsekuilis ijkuak nikmatis ke katka sayoj se takochitalis.

Oksepa nimoojmakti ika in ixchikauak tonaltsin tein momachilia itech nejin metsti septiembre.

 

*

En la sierra nororiental del estado de Puebla hay meses en los que el calor es tan intenso que lo único que quieres es permanecer postrado en una cama, una habitación de bambú o de madera en donde el viento acaricie lentamente mis mejillas y mis cabellos se deslicen hacia enfrente o hacia arriba.

Mis mejillas estaban coloradas y de mi frente merodeaban unas gotas gigantes, mi piel canela se sentía caliente como las tortillas recién salidas del comal, mis ojos se irritaban con el calor porque mis pestañas del tamaño de las patas de una hormiga, no lograba proteger mis glándulas lagrimales.

Caminé por los pasillos de un gigantesco edificio para lograr llenar una botella y beber un poco de agua. Las olas fuertes de calor resecaban mi garganta y mis labios. Mientras buscaba instalarme sobre un espacio tranquilo para trabajar, sobre mi pequeña pantalla timbraban algunos mensajes que recién había recibido. Desconocí a muchos rostros mientras caminaba por el pasillo, de repente algo muy extraño sucedió…

Los lentes que llevaba se deslizaron, y alcancé a escuchar el eco del rebote, me agaché y mientras me disponía a levantarme con el armazón en la mano, sentí su presencia, así que volteé y con sus brazos extendidos y una sonrisa permitió a que le regalara un saludo acompañado de un abrazo y un susurro al oído, al instante un nerviosismo escalofriante recorrió sobre mi ser. Mientras nos mirábamos sucedía algo, por alguna u otra razón mi corazón se alegraba mucho, era una situación muy extraña, no entendía qué estaba sucediendo en ese mismo momento.

Algo inesperado sucedía entre nosotros, por eso aún no entendía si era un capricho de nuestros corazones o nuestras mentes estaban manipulando nuestros sentimientos.

Era tarde, el sol y mis actividades me mantenían algo cansada así que ese abrazo me había vuelto a dar vida, fue reconfortante. Pasaron algunos días en los que no nos habíamos vuelto a mirar desde aquel suceso tan extraño, mi mente se mantenía inquieta pues pensaba cómo es que en tan corto tiempo mis sentimientos estaban siendo invadidos por la presencia de aquella persona que de repente estaba y de repente no estaba.

Desde aquella vez que me dio el abrazo, sentí una energía que conectaba nuestros corazones. Sus muestras de cariño y sus palabras me seducían lentamente.

En muchas ocasiones imaginaba tomarlo de la mano y abrazarlo, mirar las estrellas y cometas que durante las noches de septiembre se puede presenciar, hasta quedarme dormida sobre sus hombros o que me cobijara con un abrazo fuerte y tan grande como el que me había regalado. Lo vi nuevamente y su mirada tan penetrante y coqueta me puso nerviosa, tomé su mano y tomó la mía. Nuestras miradas seguían cruzándose y el despedirnos de la mano no fue suficiente, nos despedimos entonces con un abrazo que hizo que mi corazón se fusionara con el suyo. Me acurruqué nuevamente en sus brazos y sentía el latir de su corazón. Estaba y no estaba en mi mente, no sé qué estaba pasando, en un mensaje él me dijo que sólo quería mirarme de nuevo, yo le preguntaba por qué, sólo me respondió que algo estaba sucediendo…

Mi mente sólo se ocupaba para pensar en él, me ponía ansiosa, no sabía qué hacer, sólo trataba de controlar mi mente, imaginar que sólo era yo entonces y que nada estaba pasando.

De repente un rayo de sol disparó hacia mis ojos y desperté, todo lo que había vivido se desmoronó como una flor de diente de león, aquel hombre se había portado muy amable en mi sueño. Sentí cómo mi cuerpo se adormeció al darme cuenta que sólo había sido un sueño.

Me dispuse nuevamente a caminar bajo los rayos del sol tan intensos de septiembre.

__________

Marisol Rodríguez Rodríguez, 26 años, es hablante de la variante nahua de la Sierra Noreste del estado de Puebla, originaria del municipio de Zoquiapan. Licenciada en Lengua y cultura en la Universidad Intercultural del Estado de Puebla.

comentarios de blog provistos por Disqus