TE VEO / KAKXILHAN / 340 — ojarasca Ojarasca
Usted está aquí: Inicio / Página Final / TE VEO / KAKXILHAN / 340

TE VEO / KAKXILHAN / 340

BRENDA BONIFIACIO (TOTONAKU)
En estos días infernales
mi mente vuela hacia instantes
rebozados de alegría y serenidad.
Te veo radiante,
con tu vestido de nube con flores de cielo,
recuerdo de tornasol,
fragancia de brisa en un día dichoso.
Tus huaraches, fieles compañeros de camino,
guían tus pasos hacia la vereda de esmeralda.
Tus mechones de seda engalanados con afable prendedor, tus dos
luceros salvaguardados por un espejuelo.
Te veo entrar,
acongojada a tu morada, buscando frescura,
huyendo de los rayos de sol que abraza con fuerza. ¡Brenda, qué
calor hace!
Te oigo decir con tu enérgica voz,
te observo hidratar tu ser.
Contemplo tu semblante, suspirando bajo la sombra
quieta como gacela dialogando con tu compañero de vida ahuyentando
al cénzalo, que zumba en el espacio.
La gente que pasa te obsequia un saludo: ¡Buenas tardes, hace
mucho calor!,
y tú les correspondes amable y alegre: ¡Buenas tardes, sí, qué calor hace!.
Nos reunimos afuera bajo la nebulosidad,
la brisa nos abraza instantáneamente en recuerdos especiales, llenos
de alegría e historias, convertidos en retratos de amor.
Cierro mis luceros e imagino tu figura carialegre,
el entusiasmo me rodea y te quedas en mi mente,
una remembranza preciosa, una alianza que no desvanece ni se

perderá con cualquier oscuridad.

La uku kilhtamaku pi lu kachichi wa kin talakapastakni likgostapuli
anta ni anan akslatamat chu tapaxuwan.
Kakxilhan lantla liskgoya mi lhakgat xtachuna puklhni chu xanat xla
akgapun,
xa limanin talhkapastakni wa likankalay xa tapaxuwan kilhtamaku’.
Min tatantunu,
xlipan tatlawantilhkgoyan chu pulaliyankgo min tatlaw anta xa kaxtakninki
lilhkganatiji.
Min chixit xa stlan litsapan likaxtlawanita,
mi lilakawan makgtakgalhmakgolh akgtuy min matanku’.
Kakxilhan tanuyapi anta kmin chiki lu lapekwa tlakgwanita,
pustapat liskgawanin,
tsalnipat chichini’ pi xli tlewekge akgpixtiyan.
¡Brenda, lapekwa lhkaknama!
J’kgaxmata pixlanka kixakgatliya
Kakxilhman maskgewiwipat min chatuminka.
Kakxilha mi lakan, jaslhpanituwilaya kxtampin skgekgna’ Lakum juki
kak’s tuwilaya tachiwinampat min takgolo’ putlakgawla xuy pi lapekwa
tasawkgakgolh.
Katiwa titaxtuma chu xakgatlikgoyan: ¡Skgalhen, lapekwa lhkaknama
chu wix xa smalhwa chu chapaxawana kgalhtikgoya: ¡Skgalhen, chuna,
takgaman lhkaknan!
Kilhtin makxtum tuwlayaw kxtampin katsisni
Wa un kin ka akgpixtiyan chu tunkan minkgoy xa stlan litalhkapastakni
xliman tapaxawan chu xa makgana’ tachiwin wantu litalakgpalikgo’ xa
litapaxkin lakan.
Ktalhkgatsi chu klakapastakakú lantla xlakalitsina Kimakgchituwila tapaxawan
chu wix ka j’kin talakapastakni tuwlaya,
Xa stlan lilatalakapastakni, ni ta8.xapa’ litamaxtumit.
__________

Brenda Bonifacio Pasión, poeta totonaku de Atlequizayán, en la Sierra Norte de Puebla, donde el 80 por ciento de la población habla tutunakú, pero sólo un 10 por ciento sabe escribirlo. Ojarasca publicó poemas suyos en el número 338.

comentarios de blog provistos por Disqus